Η ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ

Το καλοκαίρι ήρθε φέτος μέσα από τη σκιά του φόβου.Τελειώνει ο Ιούνιος κι ο ουρανός δε λέει να λάμψει.Πού είναι το ωραίο Ελληνικό κλίμα;Σχεδόν κάθε απόγευμα, συννεφιά με ζέστη και τα βραδάκια, μιά ζέστη, μιά κρύο.Όπως και μέσα μας.Ανοίγεις την τηλεόραση.Σου κουνάνε το δάχτυλο, σε απειλούν, σε τρομάζουν, σε ενοχοποιούν.Γίνεσαι ένας τόσος δα φοβισμένος ανθρωπάκος και ζαρώνεις στη γωνιά σου.Πότε έγινες το τέρας που σου αποδίδουν ότι είσαι και δεν το κατάλαβες;
Όπως λέει κι ο συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο, η πείνα τρέφεται απο το φόβο κι ο φόβος απο τη σιωπή.Οι βάρβαροι μετανάστες ρίχνονται στον πολιτισμό.Ο φόβος απειλεί.Αν αγαπάς θα πάθεις ΑΙDS, αν αναπνέεις θα μολυνθείς, αν καπνίζεις θα πάθεις καρκίνο, αν τρως θα αποκτήσεις χοληστερίνη,αν μιλάς θα μείνεις άνεργος αν σκέπτεσαι θα νοιώθεις αγωνία, αν αμφιβάλλεις θα τρελλαθείς, αν νοιώθεις θα είσαι μόνος.Η Δημοκρατία φοβάται να θυμηθεί και η γλώσσα φοβάται να πεί.Τα όπλα φοβούνται την έλλειψη πολέμων.Η γυναίκα φοβάται τη βία του άνδρα και ο άνδρας τη γυναίκα που δεν φοβάται.Είναι καιροί φόβων.Στο χρόνο χωρίς ρολόγια.Στο παιδί χωρίς τηλεόραση.Στη νύχτα χωρίς υπνωτικά χάπια.Φόβος στη μοναξιά και φόβος στο πλήθος.Φόβος να πεθάνεις και φόβος να ζήσεις.
Σκέπτομαι πόσο πανικό φέρνει ο φόβος της απώλειας.Κι όμως μπορείς να ζήσεις με τις μνήμες των αγαπημένων.Θα πονέσεις, μετά θα γαληνέψεις κι έπειτα θα κρατήσεις ζωντανές τις στιγμές που έζησες, αυτές δεν μπορεούν να σου τις πάρουν.Είναι συντροφιά, ζεστασιά,παρηγοριά,μπορούν να σε κάνουν σχεδόν χαρούμενο.Είσαι γεμάτος γιατί έζησες.

ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΑΓΑΝΑΚΤΙΣΜΕΝΟΥΣ ΤΙ;

Ανεβήκαμε πάνω στο λόφο να δούμε τον τόπο μας,
φτωχικά μετρημένα χωράφια,πέτρες, λιόδενδρα.
Αμπέλια τραβάν κατά τη θάλασσα. Δίπλα στ'αλέτρι
καπνίζει μια μικρή φωτιά. Του παπούλη τα ρούχα
τα σιάξαμε σκιάχτρο για τις κάργες. Οι μέρες μας
παίρνουν το δρόμο τους για λίγο ψωμί και μεγάλες λιακάδες.
Κάτω απ' τις λεύκες φέγγει ένα ψάθινο καπέλο.
Ο πετεινός στο φράκτη. Η αγελάδα στο κίτρινο.
Πως έγινε και μ' ένα πέτρινο χέρι συγυρίσαμε
το σπίτι μας και τη ζωή μας; Πάνω στ' ανώφλια
είναι η καπνιά χρόνο με το χρόνο απ' τα κεριά του Πάσχα
μικροί μαύροι σταυροί που χάραξαν οι πεθαμένοι
γυρίζοντας απ' την Ανάσταση.Πολύ αγαπιέται αυτός ο τόπος
με υπομονή και περηφάνεια...........
Πώς γίνεται μια τέτοια μέρα, που ζούμε την ιστορία λεπτό προς λεπτό, να γυρίζω στο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, που περιγράφει τον τόπο μας, τις παραδόσεις και την ιστορία του.Τον τόπο μας, που τον βλέπουμε να ξεπουλιέται, μέσα απο την γενικευμένη εθνική συννενόηση, που μάλλον επετεύχθη τις τελευταίες ώρες, μετά τις ασφυκτικές πιέσεις από τους Ευρωπαίους "Εταίρους", τους αγανακτισμένους και τους διαφωνούντες βουλευτές.Τι θα είναι αυτή η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, πως θα πετύχει την αποπληρωμή του, πως θα βοηθήσει την ύφεση, γιατί πρέπει να χαιρόμαστε που σ' αυτές τις στιγμές κρίσεις, κάνουν πάρτυ οι κερδοσκόποι;Είμαι πολύ καχύποπτη, ή έχω δίκιο που κοιτάζω με δέος τα παιχνίδια που παίζονται πίσω απο τις πλάτες μας, για μια ακόμα φορά, ανάμεσα στις παγκόσμιες μυστικές λέσχες, τους οίκους αξιολόγησης, τις τράπεζες, τα spread, τούς ιδιωτες πιστωτές, το Eurogroup. Eδώ κι ένα χρόνο έχουν υπογράψει την ολέθρια δανειακή σύμβαση, που οδηγεί την Ελλάδα σε παραίτηση από την ασυλία λόγω της εθνικής μας κυριαρχίας. Σήμερα, ζήσαμε την πλατεία των αγανακτισμένων να γεμίζει απο κουκουλοφόρους προβοκάτορες,απο χημικά σαν απάντηση απο την πλευρά των Ματ που κλιμάκωναν τη βία, προς τέρψιν των μέσων ενημέρωσης, γιατί η βία πουλάει.Το θέμα είναι ότι βλέπουμε ξανά να ισχύει η πανάρχαιη εξίσωση νόμιμου και ηθικού.Δάνεια, σε μια υπερχρεωμένη απο δάνεια φούσκες χώρα, που έγιναν με τη συνεργασία του πολιτικού κόσμου, με σκοπό το κέρδος, με απειλές και τρομοκρατία και μαζική ενοχοποίηση, ώστε να την οδηγήσουν στην ερημοποίηση και την εξαθλίωση, στο ξεπούλημα του εθνικού της πλούτου, στη μετατροπή της σε Κίνα του Νότου, κούληδες με μισθούς πείνας.
Το σχόλιο του υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης είναι προς αυτήν την κατεύθυνση:
Καλύτερα ένα τέλος με τρόμο παρά ένας τρόμος χωρίς τέλος.
Και τώρα ποιός θα είναι ο πρωθυπουργός που θα συνενοείται με την τρόϊκα;Σίγουρα θα είναι απόφοιτος του Κένεντυ school, του Harvard,ή του LSE,γερμανόφωνος, υπότροφος του ιδρύματος Κόκαλη ή sir ή ο πατέρας του θα ήταν χουντικός ή θα προέρχεται απο οικογένεια δοσιλόγων.Μ' όλη αυτήν την αναταραχή οι αγορές συνεχίζουν πτωτικά.Το οργισμένο κλίμα στο κέντρο της Αθήνας κάνει την αγορά ευάλωτη. Ο αναλυτής της FXCM μιλά για πίεση στο ευρώ, ο πληθωρισμός είναι αρνητικός για το δολάριο.Το πετρέλαιο είναι σε άνοδο.Η κρίση χρέους στην στην Ελλάδα δεν δικαιολογεί αστάθεια στην τιμή του χρυσού.Η ταλαιπωρία που υφίσταται πρέπει να τελειώσει και να λάβει θετική πορεία και πάλι. Το πιο σημαντικό είναιτα κέρδη και οι άνθρωποι απλά νούμερα.Η κυβέρνηση σωτηρίας θα αναλάβει να κάνει τα δυσάρεστα.Με κοινή συναίνεση. Όπως ήθελαν οι εταίροι, που θα μας 'στηρίξουν ' ξεζουμίζοντάς μας. Για το καλό μας. Αν επιβιώσουμε.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗΣ

Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης - Η "νόσος" των εκπαιδευτικών

Τo επάγγελμα του εκπαιδευτικού κατέχει μια από τις πρώτες θέσεις στον κατάλογο των στρεσογόνων επαγγελμάτων. Οι δε εκπαιδευτικοί ανήκουν στην ομάδα των επαγγελματιών που είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο "σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης".
Έρευνες στην Αμερική και την Ευρώπη έχουν δείξει ότι από το σύνολο των εργαζομένων σε ανθρωπιστικά επαγγέλματα, οι εκπαιδευτικοί πλήττονται ιδιαίτερα. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία το 5-25% των εκπαιδευτικών υποφέρει από το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης.
Στην Ελλάδα το 10% των εκπαιδευτικών βιώνει υψηλή συναισθηματική εξάντληση, το 15-17% μέτρια ως υψηλή αποπροσωποποίηση που εκ δηλώνεται με τη δημιουργία απρόσωπων σχέσεων με τους μαθητές, και το 30-35% αισθάνεται ότι δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη δουλειά του. Το Burnout δεν έχει φύλο και πλήττει εξίσου άντρες και γυναίκες. Οι ανύπαντροι, οι πρωτοδιόριστοι και οι εκπαιδευτικοί με πολλά χρόνια υπηρεσίας είναι αυτοί που απειλούνται περισσότερο από το Burnout.


ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡIΣΤΙΚΑ ΤΟΥ "ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉΣ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗΣ"


Η επαγγελματική εξουθένωση είναι ένα σύνδρομο σωματικής και ψυχικής εξάντλησης στα πλαίσια του οποίου ο εκπαιδευτικός κατακλύζεται από συναισθήματα άγχους, χάνει το ενδιαφέρον του και τα όποια θετικά συναισθήματα έχει για τους μαθητές του, διαμορφώνει αρνητική εικόνα για τον εαυτό του και αδυνατεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που ανακύπτουν κατά την εκπαιδευτική διαδικασία
Τρία είναι τα χαρακτηριστικά της επαγγελματικής εξουθένωσης:

α) n συναισθηματική εξάντληση που εκδηλώνεται με μία συνεχή αίσθηση έντασnς και ψυχικής κόπωσnς,
β) n αποπροσωπoπoίησn που εκδηλώνεται με Τη δημιουργία απρόσωπων σχέσεων με τους μαθητές και τους γονείς και
γ) n έλλειψη προσωπικών επιτευγμάτων που εκδηλώνεται με την μείωση της απόδοσης του.

ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗΣ


Το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης δεν έχει αιφνίδια έναρξη, αντίθετα ακολουθεί τέσσερα διαδοχικά στάδια.:
α) το πρώτο στάδιο είναι αυτό του ενθουσιασμού. Ο νεοδιόριστος εκπαιδευτικός εισέρχεται στον εpγασιαό χώρο με πολύ υψηλούς στόχους και μεγάλες απαιτήσεις από τον εαυτό του, τους μαθητές, τους σuναδέρφoυς, τη διοίκηση.
β) στο δεύτερο στάδιο κυριαρxoύν η αμφιβολία και η αδράνεια. Ο εκπαιδευτικός αμφιβάλει αν η εργασία του ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του και στις βαθύτερες ανάγκες του. Αρχίζει να προβάλλει Ζητήματα αμοιβών και ορών εργασίας, αρνούμενος να αναθεωρήσει τις υπερβολικά υψηλές προσδοκίες του.
γ) η απογοήτευση και η ματαίωση είναι το τρίτο στάδιο. Ο εκπαιδευτικός αναρωτιέται αν και πόσο αξίζει τον κόπο να διδάσκει κάτω από συνθήκες πίεσης άγχους και απογοήτεύσης και θεωρεί κάθε προσπάθεια μάταια..
δ) το τελευταίο στάδιο, είναι η απάθεια. Ο εκπαιδευτικός παραμένει στο σχολείο, παίρνει τον μισθό του, αδιαφορώντας για κάθε εκπαιδευτική καινοτομία και για τις ανάγκες και τα προβλήματα των μαθητών.


ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΟΥ BURNOUT

Οι κεφαλαλγίες η υπερένταση οι γαστρεντερικές διαταραxές, οι διαταραxές διατροφής, οι μεταβολές του σωματικού βάρους, οι καρδιαγγειακές διαταραχές, η έντονη αίσθηση κόπωσης και αδυναμίας, οι διαταραχές στον ύπνο, η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης, καπνού, αλκοόλ, είναι ορισμένες ψυχοσωματικές αντιδράσεις.
Εκτός από τα οργανικά υπάρχουν και συμπτώματα. Σε γνωστικό επίπεδο ο εκπαιδευτικός πιστεύει ότι δεν είναι αποτελεσματικός, ότι δεν έχει θετική επιρροή στους μαθητές του, έχει αδυναμία συγκέντρωσης, ξεχνά εύκολα το ονόματα των μαθητών. Όσον αφορά τα συμπτώματα σε συναισθηματικό επίπεδο, ο εκπαιδευτικός αναπτύσσει έντονη αποθάρρυνση, αίσθημα ανεπάρκειας, ενοχών και αδικίας. Σε επίπεδο συμπεριφοράς ο εκπαιδευτικός συμπεριφέρεται με απρόσωπο και ψυχρό τρόπο, αποφεύγει να ενημερώνει τους γονείς για την πρόοδο των μαθητών. Οι οικογενειακές συγκρούσεις, οι εντάσεις στις σχέσεις με τους συναδέρφους, οι δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, η κοινωνική απόσυρση, η μειωμένη ερωτική - σεξουαλική διάθεση είναι συμπτώματα που εμφανίζονται σε κοινωνικό επίπεδο. Τα συμπτώματα αυτά δεν γίνονται αμέσως αντιληπτά παρά μόνο στα δύο τελευταία στάδια.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ


Τα αίτια εμφάνισης, του συνδρόμου πρέπει να αναζητηθούν τόσο στη δομή και τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος όσο και στην προσωπικότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού.
Οι στρεσογόνες συνθήκες εργασίας, η πολυετή εργασία των εκπαιδευτικών στην πρώτη γραμμή που πολλές φορές ξεπερνά τις τρεις δεκαετίες, σε συνδυασμό με τις περιορισμένες ευκαιρίες για υπηρεσιακή εξέλιξη, η δυσκαμψία του εκπαιδευτικού συστήματος, η απουσία καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η μείωση του δημόσιου κύρους των εκπαιδευτικών, η έλλειψη υποστήριξης, εποπτείας και συνεχούς εκπαίδευσης, η απουσία ίσων ευκαιριών, η κομματοποίηση και ο χαμηλός μισθός, είναι σοβαρές συνιστώσες του εκπαιδευτικού μας συστήματος που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του συνδρόμου.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ BURNOUT


Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. Για το λόγο αυτό το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να διενεργήσει και να καταγράψει πανελλήνια και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όχι μόνο την έκταση και τους παράγοντες που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του συνδρόμου, αλλά και τις συνιστώσες εκείνες που μπορούν να προβλέψουν την εμφάνιση της επαγγελματικής εξουθένωσης.
Επιπρόσθετα θα προτείναμε την, αναδόμηση του συστήματος, την συμμετοχή των εκπαιδευτικών στο σχεδιασμό του εκπαιδευτικού έργου, τη συνεχή επιμόρφωση τους, την καθιέρωση του θεσμού της εποπτείας σε επίπεδο σχολικής μονάδας, την παροχή ευκαιριών υπηρεσιακής εξέλιξης, και τέλος την εκπόνηση και χρησιμοποίησης ειδικών "εργαλείων" ελέγχου του συνδρόμου.
Ο ίδιος ο εκπαιδευτικός ως επαγγελματίας οφείλει να καταβάλει προσπάθεια ελέγχου των παραμέτρων που προκαλούν επαγγελματικό άγχος, να αναγνωρίσει εγκαίρως τα συμπτώματα και να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς.

Άρθρο του ψυχίατρου Δρ. Αναστάσιου Πλατή το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα: Πρόοδος 26.05.07 (αναδημοσίευση από το alfavita)